Το Ινστιτούτο Επικοινωνίας και Αλφαβητισμού στην Υγεία και στα ΜΜΕ είναι ένας επιστημονικός, μη κερδοσκοπικός, οργανισμός, που ιδρύθηκε το 2017 (Α.Μ 32145) και  στοχεύει στην ανάπτυξη του κριτικού στοχασμού, του διαλόγου και της επιστημονικής σκέψης, με απώτερο σκοπό την ευαισθητοποίηση της κοινωνίας, αναφορικά με τη σημαντικότητα της έγκυρης και αξιόπιστης ενημέρωσης στη λήψη αποφάσεων που θα προάγουν τη δημόσια υγεία, την  ποιότητα ζωής, την ευημερία και τη δημοκρατία.

Το ανθρώπινο δυναμικό μας περιλαμβάνει επιστήμονες από τους χώρους της επικοινωνίας, της υγείας, της δημόσιας υγείας, της στατιστικής, της ανθρωπολογίας,  των οικονομικών της υγείας και της κοινωνιολογίας.

Γιατί  HIT-Healthy Information Transfer

Γιατί θέλουμε να μεταδώσουμε στην κοινωνία με αμεσότητα, εγκυρότητα και αξιοπιστία, την επιστημονική γνώση και όλες εκείνες τις πληροφορίες που θα μας κάνουν να βγάλουμε το μυαλό μας από τον αυτόματο πιλότο.

Η δημοκρατία βασίζεται στις συνειδητοποιημένες επιλογές και σε ενημερωμένους πολίτες. Η συνειδητοποίηση προέρχεται κυρίως μέσα από τη διεξοδική γνώση των δεδομένων, τον κριτικό στοχασμό και την επεξεργασία αυτής της γνώσης.

Οι σύγχρονες κοινωνίες στην εποχή της ραγδαίας ανάπτυξης των μέσων επικοινωνίας και μαζικής ενημέρωσης βιώνουν ένα παράδοξο: ενώ βρισκόμαστε καθημερινά εκτιθέμενοι σε πληθώρα πληροφοριών,  καθίσταται εξαιρετικά δύσκολο να επιλέξουμε και να χρησιμοποιήσουμε την πληροφορία εκείνη που θα κάνει την ανθρώπινη ζωή καλύτερη.  Στην καθημερινή ζωή το να κάνουμε σωστές επιλογές μπορεί να εξελιχθεί σε μια εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση, δεδομένου ότι οι πληροφορίες μπορεί να είναι αντιφατικές, ψεύτικες, κατασκευασμένες ή δύσκολες στην κατανόηση τους .

Ο αλφαβητισμός στην υγεία και στα ΜΜΕ αποτελεί μια σημαντική μορφή κοινωνικού και πολιτισμικού κεφαλαίου. Το πολιτιστικό κεφάλαιο συνδέεται με τις γνώσεις, τις αξίες, τους κανόνες, τις δεξιότητες, με την πρόοδο ενός λαού, με τη συλλογική συνείδηση, με το κοινωνικό DNA.

Ο πολιτικός διάλογος αναφορικά με τον αλφαβητισμό στην υγεία είναι ένας διάλογος που αφορά την εξουσία και τη διαφάνεια στον χώρο της υγείας.

Αφορά το δικαίωμα των πολιτών να γνωρίζουν την αλήθεια, για τους παράγοντες και τις συνθήκες που επηρεάζουν την υγεία τους. Να κάνουν κρίσεις και να λαμβάνουν αποφάσεις, αναφορικά με τις υπηρεσίες υγείας, την πρόληψη των ασθενειών, τη συμμετοχή τους σε πειραματικές θεραπείες, τη βελτίωση και την προαγωγή της ποιότητας ζωής που σχετίζεται με την υγεία. Αποτελεί μια βασική δεξιότητα που θα πρέπει να έχουμε όλοι, ώστε να προάγουμε την υγεία, να προλάβουμε την ασθένεια, να διαχειριστούμε αποτελεσματικότερα τα χρόνια νοσήματα και να λαμβάνουμε πιο “υγιείς” αποφάσεις για τη βελτίωση της υγείας και της ζωής μας.

Ο πολιτικός διάλογος αναφορικά με τον αλφαβητισμό στα ΜΜΕ αφορά, στο έσχατο βάθος, τη δημοκρατία.

Σήμερα ο αλφαβητισμός είναι πολλά περισσότερα από το να γνωρίζουμε γραφή και ανάγνωση. Για να είμαστε λειτουργικά εγγράμματοι θα πρέπει να είμαστε ικανοί να ερμηνεύουμε τα μηνύματα, τα οποία σε καθημερινή βάση μας ενημερώνουν, μας ψυχαγωγούν και μας προωθούν  προϊόντα, συμπεριφορές και αξίες. Είτε μας αρέσει, είτε όχι, καθημερινά μας σφυροκοπούν διαρκώς χιλιάδες επιδράσεις που διαμορφώνουν τη συμπεριφορά μας. Μερικές είναι προφανείς, πολλές άλλες περνούν απαρατήρητες και κάποιες άλλες αλλάζουν αργά, αλλά σταθερά τη νοοτροπία μας. Τα μηνύματα που εκπέμπονται από τα ΜΜΕ τις περισσότερες φορές αγαπάνε  να κρύβουν τον εαυτό τους. Η επιμόρφωση στα ΜΜΕ μπορεί να μας βοηθήσει όχι να μάθουμε περισσότερα πράγματα, αλλά να μάθουμε να καταλαβαίνουμε τα πράγματα.  Στην εποχή της εικόνας και του φαίνεσθαι, του εικονικού και του αληθοφανούς, η ανάπτυξη κριτικής σκέψης και αναστοχαστικού νου μπορεί να σταθεί πολύτιμος ουραγός μας στην αναζήτηση της βαθύτερης αξίας των πραγμάτων και κυρίως στην αναζήτηση της γνώσης του ωφέλιμου.

Σκοπός μας είναι να βοηθήσουμε, ώστε να απελευθερωθεί η δύναμη που βρίσκεται μέσα σε κάθε πολίτη να πει αυτόνομα τη δική του ιστορία με τις δικές του λέξεις.

Η κοινωνική αλλαγή έρχεται μέσα από τη συσσώρευση ατόμων που έχουν αλλάξει την συμπεριφορά τους και την ιεράρχηση των προτεραιοτήτων τους μέσα από μια αλληλεπιδρώσα κουλτούρα αισθητικής και ηθικής.

Ο αλφαβητισμός στην Υγεία και στα ΜΜΕ δεν είναι μόνο να  μάθουμε να επιλέγουμε τις έγκυρες ή χρήσιμες πληροφορίες, αλλά είναι περισσότερο ο τρόπος να εκπαιδεύσουμε το μυαλό  μας να σκέφτεται και να χρησιμοποιεί τις πληροφορίες. Όταν αντιληφθούμε το πλαίσιο, μέσα στο οποίο αναπτύσσονται οι πληροφορίες και τα μηνύματα που μας κατακλύζουν ίσως μπορέσουμε να ανιχνεύουμε πιο εύκολα τι έχει αξία και κυρίως ποιες είναι οι αξίες τις οποίες θα πρέπει να υποστηρίζουμε.

Σήμερα με τη  ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας και την παγκοσμιοποίηση της πληροφορίας το πρόβλημα της πληροφόρησης – ενημέρωσης δεν υφίσταται και με την εξάπλωση του διαδικτύου και των κοινωνικών μέσων δικτύωσης, οι άνθρωποι έχουν πρόσβαση στην πληροφορία περισσότερο από ποτέ. Πλέον το πρόβλημα της πληροφόρησης δεν είναι να έχει κάποιος πρόσβαση στην πληροφορία, αλλά η πιο πιεστική ανάγκη είναι το πως να διαχειριστεί όλη αυτή την πληροφορία που έχει  απλόχερα στη διάθεση του. Με τόσα πολλά δεδομένα, πληροφορίες, ειδήσεις και απόψεις, είναι πολύ δύσκολο να αποφασίσουμε συνειδητά τι είναι πιο αξιόπιστο και κυρίως, τι είναι πιο σημαντικό.

Οι αναλφάβητοι στην εποχή της πληροφορίας δεν θα είναι εκείνοι που δεν θα ξέρουν να γράφουν ή να διαβάζουν, αλλά εκείνοι που δεν θα έχουν την κριτική σκέψη και ικανότητα να επιλέξουν και να κατανοήσουν την πληροφορία που θα διασφαλίσει και θα βελτιώσει την ποιότητα ζωής τους.

Πιστεύουμε ότι η  κοινωνία αλλάζει με την ατομική αλλαγή και ευθύνη.

Πιστεύουμε στην ανάδειξη του κοινωνικού χαρακτήρα της  επιστημονικής γνώσης και στην επανεφεύρεσή της ως τρόπο κοινωνικής δράσης και ενεργού ανθρωπισμού.

Αναπτύσσουμε την Κριτική Σκέψη.

Δρ. Έφη Σίμου

Πρόεδρος του Ινστιτούτου Επικοινωνίας και Αλφαβητισμού στην Υγεία & στα ΜΜΕ

Αναπλ. Καθηγήτρια Επικοινωνίας και ΜΜΕ στη Δημόσια Υγεία – Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας