της Έφης Σίμου

Την περασμένη εβδομάδα, μια ολόκληρη γειτονιά στο κέντρο της Μυτιλήνης, σοκαρισμένη αντίκρισε αφίσες με το ονοματεπώνυμο μιας γυναίκας και την αναφορά ότι είναι φορέας του HIV/AIDS.

Πριν δύο χρόνια, η κοινή γνώμη έκπληκτη και με σχετική αγωνία, παρακολουθούσε ένα υψηλής θεαματικότητας σήριαλ. Ήταν η ιστορία 12 ιερόδουλων που βρέθηκαν θετικές με HIV, δηλαδή τον ιό που προκαλεί το AIDS. Τα θύματα είχαν εντοπιστεί μετά από ελέγχους αστυνομικών και υγειονομικών υπηρεσιών σε οίκους ανοχής και γνωστές “πιάτσες”. Η διαπόμπευση των γυναικών αυτών είχε πραγματοποιηθεί μέσω της περιφοράς τους σε δελτία ειδήσεων, ενημερωτικές εκπομπές και ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης, διήρκησε τουλάχιστον δύο εβδομάδες και διανθίστηκε με προσωπικά δεδομένα και φωτογραφίες και άλλων γυναικών.

Η δημόσια διαπόμπευση, δηλαδή η ατιμωτική περιφορά –πομπή του ενόχου και η παράδοσή του στη χλεύη του όχλου ήταν φαινόμενο που καταγράφηκε από τα πανάρχαια χρόνια σε πολλά μέρη του κόσμου. Πολλοί ιστορικοί αναφέρουν ότι αποτέλεσε ένα από τα αγαπημένα θεάματα Ρωμαίων και Βυζαντινών. Ενδιάμεσοι αξιοσημείωτοι σταθμοί αποτελούν η διαπόμπευση ατόμων για διάφορα πλημμελήματα στους δρόμους της Ρώμης, κατά τη διάρκεια της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, το «κυνήγι των μαγισσών» κατά τον μεσαίωνα, το οποίο μέχρι σήμερα αναφέρεται σε προσχηματικές κατηγορίες γυναικών, οι οποίες στη συνέχεια βασανίστηκαν, καταδικάστηκαν και εκτελέστηκαν με φρικτό τρόπο, η υποχρέωση των λεπρών να φορούν κουδούνι, ώστε να προειδοποιούνται οι υγιείς για την παρουσία τους και ο διαβόητος νόμος 4.000 περί τεντιμποϊσμού στην Ελλάδα του 1950, βάσει του οποίου καθορίζονταν, νομοθετικά, η αντιμετώπιση των νεαρών ταραχοποιών, οι οποίοι έριχναν φρούτα ή γιαούρτια σε περαστικούς και επιδίδονταν σε βανδαλισμούς. Στην πομπή που σχηματιζόταν προπορεύονταν σαλπιγκτές και διαλαλητές, από όπου προήλθε και η λαϊκή έκφραση «ο κόσμος το έχει βούκινο». Ο σκοπός της διαπόμπευσης ήταν η ηθική, αλλά και η σωματική εξουθένωση του καταδικασμένου, μέσω της δημοσιότητας που έπαιρνε η τιμωρία του.

Με την εξέλιξη της κοινωνίας και τον εξευγενισμό των ηθών, η ποινή της διαπόμπευσης καταργήθηκε, κυρίως λόγω της βαρβαρότητας της πράξης. Το τελευταίο διάστημα παρατηρούμε να επανέρχεται στο δημόσιο βίο εκπορευόμενη, άλλοτε από πολίτες, ως μέσο εκδίκησης και ηθικής εξόντωσης (οροθετική Μυτιλήνης) καιως μέσο έκφρασης της οργής (πέταγμα γιαουρτιών και φρούτων σε πολιτικούς) και άλλοτε από κρατικούς αξιωματούχους, ως μέτρο προστασίας της δημόσιας υγείας( οροθετικές ιερόδουλες ), ως μέτρο εντυπωσιασμού και αποπροσανατολισμού της κοινής γνώμης (οφειλέτες του δημοσίου) και ως μέτρο πίεσης και εκφοβισμού (συλλήβδην διασυρμός ιατρών για παραοικονομία και υπερσυνταγογράφηση).

Δεν θα πρέπει να διαφύγει της προσοχής μας και κυρίως της δημοκρατικής μας συνείδησης ότι ανεξάρτητα από τα κίνητρα, η δημόσια διαπόμπευση αποτελεί παραβίαση θεμελιωδών ατομικών δικαιωμάτων και του τεκμηρίου αθωότητας, κατάφορη παράβαση των προσωπικών δεδομένων, του ιατρικού απορρήτου και εφαλτήριο για αναπαραγωγή ρατσιστικών στερεοτύπων και ότι στο παρελθόν αποτέλεσε σημάδι κοινωνιών σε παρακμή, που διψούσαν για άρτο και θεάματα.

Σε επίπεδο δημόσιας υγείας, η δημόσια διαπόμπευση ατόμων, κυρίως λόγω μεταδοτικών νοσημάτων, εμπεριέχει σημαντικούς κινδύνους, δεδομένου ότι τ’ άτομα υπό το φόβο της διαπόμπευσης μπορούν να προβούν σε απόκρυψη του προβλήματός τους, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη διασπορά των νοσημάτων στο γενικό πληθυσμό και ανεπαρκή αντιμετώπιση του από τις υγειονομικές υπηρεσίες.

Πηγή: Ygeia360.gr: 21 Οκτώβριου, 2014